Avó-feto ninia jardin furak, nakonu ho sorgu, milhu no aifarina. Maibé ida ne’ebé furak liu mak hudi sira. Maske Avó-feto iha bei-oan barak, ha’u hatene katak ha’u mak ninia favoritu. Nia konvida ha’u beibeik ba ninia uma. Nia mós konta mai ha’u segredu ki’ik sira. Maibé iha segredu ki’ik ida mak nia la fahe ho ha’u: iha fatin ne’ebé nia hatasak hudi sira.
La ĝardeno de avinjo estis mirinda, plena da sorgo, milio kaj manioko. Sed plej bonaj de ĉio estis la bananoj. Kvankam avinjo havis multajn genepojn, mi sekrete sciis, ke mi estas ŝia plej ŝatata. Ŝi ofte invitis min al sia domo. Ŝi ankaŭ diris al mi sekretetojn. Sed estis unu sekreto, kiun ŝi ne dividis kun mi: kie ŝi maturigis bananojn.
Loron ida ha’u haree raga nakonu ho du’ut sira rai hela iha avó-feto nia uma liur iha loron matan nia okos. Bainhira ha’u husu kona-ba raga ne’e, resposta unika ne’ebé ha’u simu mak, “Ne’e ha’u nia raga majiku.” Besik ba raga ne’e, iha hudi tahan barak ne’ebé avó-feto fila ba mai dalabarak. Hau kuriozu. “Ai tahan sira ne’e atu halo saida, avó-feto?” ha’u husu. Resposta unika ne’ebé ha’u simu mak, “Sira ha’u nia ai-tahan majiku sira.”
Iun tagon mi vidis grandan pajlan korbon metitan en la sunbrilo ekster la domo de avino. Kiam mi demandis, por kio ĝi utilas, la sola respondo, kiun mi ricevis, estis: “Ĝi estas mia magia korbo.” Apud la korbo, estis pluraj bananfolioj, kiujn avino turnis de tempo al tempo. Mi scivolis. “Por kio servas la folioj, avinjo?” Mi demandis. La sola respondo, kiun mi ricevis, estis: “Ili estas miaj magiaj folioj.”
Interesante tebes haree avó-feto, hudi sira, hudi tahan sira no raga du’ut ne’ebé bo’ot. Maibé avó-feto haruka ha’u ba ajuda tiha ha’u nia ama. “Avó-feto favor ida husik ha’u haree oinsá ita prepara…” “Labele nakar, labarik, halo tuir saida mak dehan ba o atu halo,” nia ejiji. Hau foti halai.
Estis tre interesa rigardi Avinjon, la bananojn, la bananajn foliojn kaj la grandan pajlan korbon. Sed avinjo sendis min al mia patrino pro komisio. “Avinjo, mi petas, lasu min rigardi dum vi preparas …” “Ne obstinu, infano, faru tion, kion oni diras al vi,” ŝi insistis. Mi ekkuris.
Bainhira ha’u fila, avó-feto tuur hela iha liur maibé la ho raga ka hudi sira. “Avó-feto raga ne’e iha ne’ebé ona, hudi sira iha ne’ebé ona no iha ne’ebé…” maibé resposta unika ne’ebé ha’u hetan mak, “Sira iha ha’u nia fatin majiku.” Sente triste tebes!
Kiam mi revenis, avinjo sidis ekstere sed kun nek la korbo nek la bananoj. “Avinjo, kie estas la korbo, kie estas ĉiuj bananoj, kaj kie …” Sed la sola respondo, kiun mi ricevis, estis: “Ili estas en mia magia loko.” Ĝi estis tre seniluziiga!
Loron rua tuir mai, avó-feto haruka ha’u atu ba foti ninia ai-tonka husi ninia kuartu. Iha momentu ha’u loke odamatan, hudi tasak ninia morin simu kedas ha’u. Iha kuartu ida iha klaran, iha avó-feto ninia raga majiku halo husi du’ut. Lensol tuan ida mak taka subar tiha nia. Hau foti sai tiha nia no horon morin ne’ebé gostu.
Du tagojn poste, avinjo sendis min preni ŝian bastonon el sia dormoĉambro. Tuj kiam mi malfermis la pordon, bonvenigis min la forta odoro de maturaj bananoj. En la interna ĉambro estis la granda magia pajla korbo de avinjo. Ĝi estis bone kaŝita sub malnova litkovrilo. Mi levis ĝin kaj flaris tiun gloran odoron.
Avó-feto ninia lian halo ha’u hakfodak bainhira nia bolu ha’u, “O halo hela saida? Lalais no foti ai-tonka ne’e mai ha’u.” Hau sai kedas ho ninia ai-tonka ne’e. “O hamnasa ba saida?” Avó-feto husu. Ninia pergunta halo ha’u realiza katak ha’u sei hamnasa tan ha’u diskobre ona ninia fatin majiku.
La voĉo de avinjo surprizis min, kiam ŝi vokis: “Kion vi faras? Rapidu kaj alportu al mi la bastonon.” Mi elrapidis kun ŝia bastono. “Pri kio vi ridetas?” Avinjo demandis. Ŝia demando konstatigis min, ke mi ankoraŭ ridetis pro la malkovro de ŝia magia loko.
Loron tuir mai bainhira avó-feto mai vizita, ha’u ba lalais ninia uma atu halo revista ba hudi sira dala ida tan. Iha hudi sasuit tasak ida iha ne’eba. Hau foti ida no subar tiha iha ha’u nia vestidu laran. Depois de taka tiha raga ne’e, ha’u ba uma kotuk no han lalais tiha hudi ne’e. Hudi ne’e mak hudi ida midar tebes ne’ebé ha’u han.
La sekvan tagon, kiam avinjo vizitis mian patrinon, mi rapidis al ŝia domo por denove kontroli la bananojn. Estis aro tre matura. Mi elektis unu kaj kaŝis ĝin en mia robo. Ree kovrinte la korbon, mi iris malantaŭ la domon kaj rapide manĝis ĝin. Ĝi estis la plej dolĉa banano, kiun mi iam gustumis.
Loron tuir mai, bainhira avó-feto iha jardin ku’u hela modo-tahan sira, ha’u hateke tama no hare ba hudi sira. Kuaze hudi sira hotu tasak ona. Ha’u labele tahan aan no foti hudi fuan haat. Bainhira ha’u la’o neneik ba odamatan, ha’u rona avó-feto me’ar iha liur. Ha’u maneja atu subar hudi sira iha ha’u nia vestidu laran no la’o liu nia oin.
La sekvan tagon, kiam avinjo estis en la ĝardeno, rikoltante legomojn, mi enŝteliĝis kaj rigardis la bananojn. Preskaŭ ĉiuj maturiĝis. Mi ne povis ne preni kvar. Dum mi piedpintis al la pordo, mi aŭdis la tuson de avinjo ekstere. Mi sukcesis ekkaŝi la bananojn sub mia robo kaj preterpasis ŝin.
Loron tuir mai mak loron bazar. Avó-feto hadeer sedu. Nia sempre foti hudi tasak no ai-farina ba fa’an iha merkadu. Ha’u la ba lalais atu vizita nia iha loron ne’e. Maibé ha’u labele sees husi nia ba tempu naruk.
La sekva tago estis bazara tago. Avinjo frue vekiĝis. Ŝi ĉiam prenis maturajn bananojn kaj maniokon por vendi en la bazaro. Mi ne rapidis viziti ŝin tiun tagon. Sed mi ne povis eviti ŝin longe.
Depois iha kalan ne’e, ha’u hetan bolu husi ha’u nia mama no apa no avó-feto. Hau hatene tanbasa. Iha kalan ne’e bainhira ha’u toba, ha’u hatene katak ha’u sei labele tan kedas atu na’ok, la’ós husi avó-feto, husi ha’u nia inan-papa, no la na’ok husi ema seluk.
Poste tiun vesperon vokis min mia patrino kaj patro, kaj Avinjo. Mi sciis kial. Tiun nokton, kiam mi ekdormis, mi sciis, ke mi neniam plu povos ŝteli, ne de avinjo, ne de miaj gepatroj, kaj certe ne de iu alia.
Verkita de: Ursula Nafula
Ilustrita de: Catherine Groenewald
Tradukita de: Aurelio da Costa
Laŭtlegita de: Aurelio da Costa, Vitalina dos Santos, Criscencia R. Da Costa Viana
Ursula Nafula
Catherine Groenewald
Aurelio da Costa
Aurelio da Costa, Vitalina dos Santos, Criscencia R. Da Costa Viana
tetuna
4-a nivelo
