Iha suku ida iha foho Kenya nia klaran iha Afrika Leste, labarik ki’ik ida servisu iha to’os ho ninia mama. Ninia naran mak Wangari.
En vilaĝo sur la deklivoj de la Monto Kenjo en Orienta Afriko, infanineto laboris en la kampoj kun sia patrino. Ŝia nomo estis Wangari.
Wangari gosta iha liur bebeik. Iha nia família sira nia to’os nia ke’e rai ho katana. Nia hanehan tama ai-musan ki’ik ba rai laran.
Wangari amis esti ekstere. En la manĝĝardeno de sia familio, ŝi disrompis la grundon per sia maĉeto. Ŝi premis semetojn en la varmetan teron.
Ninia tempu favoritu loron-loron mak depois loron-monu. Bainhira rai nakaras demais atu haree planta sira, Wangari hatene katak ne’e tempu atu fila uma. Nia sei la’o tuir dalan klo’ot husi toos laran, hakur mota iha nia viajen.
Ŝia preferata horo de la tago estis tuj post la sunsubiro. Kiam la mallumo estis tro por vidi la plantojn, Wangari sciis ke venis la horo por hejmeniri. Ŝi sekvis the vojetojn tra la kampoj, trapasanta riverojn survoje.
Wangari labarik ida ne’ebé matenek no nia la pasiensia ona atu ba eskola. Maibé ninia inan no papa hakarak nia atu hela no ajuda sira iha uma. Bainhira nia iha idade hitu, ninia maun bo’ot konvense ninia inan-papa atu husik nia ba eskola.
Wangari estis lerta infano kaj atendis senpacience studi lerneje. Sed ŝia patrino kaj patro volis ke ŝi restu hejmen por helpi ilin. Kiam ŝi estis sepjaraĝa, ŝia pli aĝa frato persvadis iliajn gepatrojn permesi ŝin eniri la lernejon.
Nia gosta atu aprende! Wangari aprende barak liu-tan husi livru ne’ebé nia lee. Ninia atinjimentu iha eskola diak tebes ho nune’e nia hetan konvite atu ba estuda iha Estadus Unidus da America. Wangari kontente loos! Nia hakarak hatene liu-tan kona-ba mundu. I
Ŝi ŝatis lerni! Wangari lernis pli kaj pli de ĉiu libro legita. Ŝi faris tiom bone lerneje ke ŝi estis invitita studi en Usono. Wangari estis ekcitita! Ŝi volis scii pli pri la mondo.
Iha universidade Americana Wangari aprende buat foun barak. Nia estuda kona-ba ai-horis sira no oinsá sira sai bo’ot. No nia hanoin hetan oinsá nia sai bo’ot: halimar jogu sira ho ninia maun sira iha ai-hun ninia mahon okos iha ai-laran furak Kenya nian.
En la Usona universitato Wanari lernis multajn novajn aferojn. Ŝi studis plantojn kaj kiel ili kreskas. Kaj ŝi memoris kiel ŝi kreskis: ludanta kun ŝiaj fratoj in la ombro de la arboj en la belaj Kenjaj arbaroj.
Buat barak liu-tan mak nia aprende, nia realiza liu-tan katak nia hadomi ema Kenya. Nia hakarak sira atu kontente no livre. Buat barak liu-tan mak nia aprende, nia hanoin hetan liu-tan ninia rai Afrikana.
Ju pli ŝi lernis, des pli ŝi konstatis ke ŝi amis la homojn de Kenjo. Ŝi volis ke ili estu feliĉaj kaj liberaj. Ju pli ŝi lernis, des pli ŝi memoris sian Afrikan hejmon.
Bainhira nia remata tiha ninia estudu, nia fila ba Kenya. Maibé ninia nasaun iha mudansa tiha ona. To’os luan no naruk. Feto sira laiha ai hodi te’in. Ema sira ki’ak no labarik sira hamlaha.
Kiam ŝi finis siajn studojn, ŝi revenis al Kenjo. Sed ŝia lando ŝanĝiĝis. Grandegaj bienoj etendis tra la lando. Hominoj ne havis lignon por fari kuirfajrojn. La homoj estis malriĉaj kaj la infanoj malsatis.
Wangari hatene atu halo saida. Nia hanorin feto sira atu kuda ai husi ai-musan sira. Feto sira fa’an ai-hun sira ne’e no uza osan hodi tau matan ba sira nia familia. Feto sira kontente tebes. Wangari ajuda tiha ona sira atu sente iha poder no forte.
Wangari sciis kion fari. Ŝi instruis la hominojn kiel kreskigi arbojn de semoj. La inoj vendis la arbojn kaj uzis la monon por prizorgi siajn familiojn. La hominoj estis tre feliĉaj. Wangari helpis ilin senti potenca kaj forta.
Tempu kontinua dadaun, ai-hun foun sira moris sai ai-laran, no mota sira komesa sulin fali. Wangari ninia mensajen habelar iha Afrika. Ohin loron, ai-hun millaun mak moris ona husi Wangari ninia ai-musan sira.
Dum tempo pasis, novaj arboj kreskis arbaren, kaj la riveroj reekfluis. La mesaĝo de Wangari disvastiĝis tra Afriko. Hodiaŭ, milionoj da arboj kreskis de la semoj de Wangari.
Wangari servisu maka’as. Ema sira husi mundu tomak, komesa nota, no fó ba nia premiu famozu. Premiu ne’e hanaran Nobel da Paz, no nia mak feto Afrikana primeiru atu simu premiu ne’e.
Wangari laboris diligente. Homoj ĉirkaŭ la mondo rimarkis, kaj donis al ŝi faman premion. Ĝi estas nomita la Pac-Premio de Nobel, kaj ŝi estis la unuan Afrikan hominon iam ricevi ĝin.
Wangari mate iha tinan 2011, maibé ami bele hanoin hetan kona-ba nia bainhira ami haree ai-hun furak ida.
Wangari mortis en 2011, sed ni povas pensi pri ŝi ĉiufoje ke ni vidas belan arbon.
Verkita de: Nicola Rijsdijk
Ilustrita de: Maya Marshak
Tradukita de: Aurelio da Costa
Laŭtlegita de: Aurelio da Costa, Vitalina dos Santos, Criscencia R. Da Costa Viana
Nicola Rijsdijk
Maya Marshak
Aurelio da Costa
Aurelio da Costa, Vitalina dos Santos, Criscencia R. Da Costa Viana
tetuna
3-a nivelo
