Ti estasyon otobis la nan kominote kote’m rete a chaje ak moun ak otobis. Atè a te chaje ak bagay pou mete nan otobis yo. Machann tikè yo tap rele non kote otobis yo ta prale.
Ĉe la malgranda bushaltejo en mia vilaĝo estis multa agado de homoj kaj superŝarĝitaj busoj. Sur la tero estis eĉ pli da ŝarĝoj. Helpantoj kriis la loknomojn kien iliaj busoj iris.
“Lavil! Lavil! Direksyon lwès! Yonn nan machann yo di non kote mwen ta prale a.
“Urbo! Urbo! Iranta okcidenten!” Mi aŭdis helpanton krii. Tio estis la buso, kiun mi devis kapti.
Otobis lavil la te prèske plen, men moun tap pouse toujou pou yo monte. Kèk nan yo mete sak yo anba otobis la, lòt te mete pa yo sou etajè anndan otobis la.
La urba buso estis preskaŭ plena, sed pli da homoj ankoraŭ antaŭenpuŝis. Iuj enmetis sian pakaĵon sub la buso. Aliaj metis la siajn interne sur la rakojn.
Nouvo pasaje yo kenbe tikè yo di nan men yo pandan yap chache kote pou yo chita nan otobis la. Fanm ak jèn timoun tap ranje kò yo pou vwayaj long sa a.
Novaj pasaĝeroj kroĉis siajn biletojn, dum ili serĉis ie sidiĝi en la homplena buso. Virinoj kun junaj infanoj faris ilin komfortaj por la longa vojaĝo.
Mwen chita bò kote yon fenèt. Yon granmoun te chita akote’m. Li tap kenbe yon sak plastik vèt byen fèmen. Li te gen vye sapat nan pye’l ak yon manto chire. Li te gen yon jan eksite.
Mi alpremiĝis apud fenestro. Tiu, kiu sidis apud mi tenis firme verdan plastan sakon. Li portis malnovajn sandalojn, eluzitan mantelon, kaj li aspektis nervoza.
Mwen gade deyò enpi se lè sa mwen santi ke mwen tap kite kominote mwen an, kote’m te grandi. Mwen ta pral lavil.
Mi rigardis eksteren el la buso kaj rimarkis ke mi forlasis mian vilaĝon, la lokon, kie mi kreskis. Mi estis survoje al la granda urbo.
Otobis lan te fin plen. Tout pasaje yo te chita. Machann lari tap eseye pase nan koulwa a pou yo vann dènye machandiz yo. Chak moun tap rele non machandiz pa yo. Pou mwen tout mo sa yo te komik.
La ŝarĝado estis finfarita kaj ĉiuj pasaĝeroj sidis. Kolportistoj ankoraŭ enŝoviĝis en la buson por vendi siajn varojn al la pasaĝeroj. Ĉiuj kriis la nomojn de la haveblaj varoj. La vortoj sonis al mi strangaj.
Kèk pasaje tap achte bwason oswa ti manje. Men, moun ki pa te gen lajan, tankou mwen, rete gade.
Kelkaj pasaĝeroj aĉetis trinkaĵojn, aliaj aĉetis malgrandajn manĝetojn kaj komencis maĉi. Tiuj, kiuj ne havis monon, kiel mi, nur rigardis.
Tout aktivite kanpe lè otobis la kòmanse klaksonen, sa vle di ke nou pare pou’n ale. Machann tikè yo mande machann lari yo sòti nan otobis la.
Ĉi tiujn agadoj interrompsj la hupado de la buso, signo ke ni pretis foriri. La helpanto kriis ke la kolportistoj eliru.
Machann yo tap batay pou yo sòti. Kèk nan yo tap remèt klyan lajan alòs ke lòt tap fè dènye tantativ pou yo vann ankò.
Kolportistoj puŝis unu la alian por elbusiĝi. Kelkaj redonis monŝanĝon al la vojaĝantoj. Aliaj faris lastatempajn klopodojn vendi pli da aĵoj.
Lè otobis la kite estasyon an, mwen gade deyò epi mwen mande tèt mwen si’m tap janm tounen lakay mwen ankò.
Kiam la buso forlasis la bushaltejon, mi fiksrigardis tra la fenestro. Mi demandis min ĉu mi iam revenos al mia vilaĝo.
Li te kòmanse fè cho nan otobis la. Mwen fèmen je’m pou’m eseye dòmi.
La vojaĝo progresis, kaj la interno de la buso tre varmiĝis. Mi fermis miajn okulojn esperante dormi.
Men, lespri’m toujou tounen sou lakay mwen. Èske manman’m an sekirite? Èske lapen mwen yo ap bay lajan? Èske frè’m ap sonje wouze ti pyebwa mwen te plante yo?
Sed mia menso vagis hejmen. Ĉu mia patrino estos sekura? Ĉu miaj kunikloj havigos monon? Ĉu mia frato memoros akvumi miajn ĝermintajn arbetojn?
Sou wout la, mwen tap sonje adrès kote tonton’m nan rete lavil. Mwen tap repete non an nan tèt mwen epi mwen tonbe dòmi.
Survoje mi enmemorigis la nomon de la loko, kie mia onklo loĝis en la granda urbo. Mi ankoraŭ murmuris ĝin, kiam mi ekdormis.
Nèf èdtan apre, mwen leve lè mwen tande yon moun ap rele non pasaje yo. Mwen ranmase ti sak mwen epi’m desann otobis la.
Naŭ horoj poste mi vekiĝis pro laŭta ekbruo kaj voko al pasaĝeroj kiuj reiros al mia vilaĝo. Mi ekprenis mian saketon kaj saltis el la buso.
Otobis retou a te plen deja. Li te pare pou’l tounen nan direksyon lès. Sa ki te pi enpòtan pou mwen lè sa a se te kòmanse chache lakay kote tonton’m nan rete.
La buso veturonta reen rapide pleniĝis . Baldaŭ ĝi reiros orienten. La plej grava afero por mi nun estis serĉi la domon de mia onklo.
Verkita de: Lesley Koyi, Ursula Nafula
Ilustrita de: Brian Wambi
Tradukita de: ACE Haiti-University of Notre Dame USA
Lesley Koyi, Ursula Nafula
Brian Wambi
ACE Haiti-University of Notre Dame USA
kreola (haitia)
3-a nivelo
Sonregistraĵo por tiu ĉi rakonto ankoraŭ mankas.
